Malgré les nuits interminables, les négociations marathon, les allées et venues des amendements législatifs, la course à la tranche d’aide [ internationale de 31,5 milliards d’euros] et les interminables coupes, la vérité est que Yannis Stournaras, le ministre des Finances, a la mission la plus facile de ce gouvernement. La tâche de chacun des ministres dans un Etat en faillite est ingrate, les décisions qu'ils sont appelés à prendre sont douloureuses, mais au moins, dans le cadre dans lequel il évolue, la conjoncture est connue d’avance. Une faillite n'en reste pas moins une faillite, tout comme l'impossibilité d'emprunter d'ailleurs.
En revanche, le défi auquel font face les autres ministres et vice-ministres, ainsi que la direction de l'administration publique, hors ministère des Finances, est bien plus important.
Leur devoir ne s'arrête pas à la gestion de la réalité actuelle, il implique la création d'une nouvelle réalité. La survie provisoire du pays dans le monde développé dépend de la capacité de ces gens à assurer les conditions de la création de nouvelles richesses. Tout cela dans l'environnement créé depuis la faillite de Lehman Brothers et la fermeture des canaux de financement, qui ont conduit l' économie grecque dans la récession depuis fin 2008.

Austérité et réformes

Il s'agit d'une tâche très difficile et plus compliquée que les coupes dans les dépenses et les augmentations d'impôts. On peut le voir avec la contestation, davantage dirigée contre l'austérité que contre les réformes.
Beaucoup diront qu'il est impossible de reconstruire l'Etat grec et de créer le cadre idéal d’un développement quand le ministre des Finances coupe sans arrêt dans les budgets.
L'expérience montre cependant que le problème n'est pas toujours économique. La Grèce a le taux de médecins par patient et de professeurs par étudiant le plus élevé du monde développé. Mais, même avant la crise, le niveau des services d'éducation et de soins fournit aux citoyens était si bas qu’il poussait ceux qui le pouvaient à se tourner vers le service privé. De même, les dépenses sociales dans la Grèce d'avant la crise étaient dans la norme européenne mais leur effet sur la réduction de la pauvreté était différent qu'en Europe de l’Ouest.
En outre, Johannes Hahn, le commissaire européen à la Politique régionale, a expliqué dimanche que notre pays n'a pas atteint ses objectifs dans l’utilisation des fonds européens, en raison de la faiblesse de l'administration publique et du manque de coordination entre services.

Complexité de la loi

Dans les enquêtes internationales sur la compétitivité, les investisseurs ne mentionnent pas tant les obstacle fiscaux que la complexité de la loi. Encore aujourd'hui, après tant de facilités mises en places comme les "guichets uniques” et les procédures accélérées, l'un de mes amis a essayé de créer dans les Cyclades sa société dans le secteur de la santé. Il a dû faire 3 fois le tour de la mer Egée, courir de service en service pendant 2 mois, pour finalement abandonner.
Cet échec, on en parle peu, tant au gouvernement que dans l'opposition. Leur silence montre, Monsieur Stournaras, que notre plus grand déficit à l'heure actuelle n'est pas le déficit public mais le déficit de propositions pour le jour d'après.



Παρά τα ξενύχτια, τις μαραθώνιες διαβουλεύσεις, τα πήγαινε - έλα των τροπολογιών, το κυνήγι της δόσης και το ατελείωτο κόψε - ράψε των μέτρων, η αλήθεια είναι ότι ο κ. Γιάννης Στουρνάρας έχει την πιο εύκολη δουλειά σε αυτήν την κυβέρνηση. Το έργο του κάθε υπουργού Οικονομικών σε ένα χρεοκοπημένο κράτος είναι άχαρο, οι αποφάσεις που καλείται να λάβει επώδυνες, αλλά τουλάχιστον το πλαίσιο μέσα στο οποίο μπορεί να κινηθεί (δηλαδή η σπάνις των διαθέσιμων πόρων) είναι εκ των προτέρων γνωστό και δεδομένο. Εξίσου δεδομένη θα ήταν και η θέση του οποιουδήποτε υπουργού Οικονομικών, ακόμη και αν δεν υπήρχε η τρόικα ή οι περιορισμοί του ευρώ, όπως παραδέχεται πλέον (έστω και με μισόλογα) η αντιπολίτευση. Η χρεοκοπία παραμένει χρεοκοπία, όπως άλλωστε και η αδυναμία δανεισμού.
Αντιθέτως, η πρόκληση που έχουν μπροστά τους οι υπόλοιποι υπουργοί και υφυπουργοί, καθώς και η ηγεσία της δημόσιας διοίκησης, εκτός υπουργείου Οικονομικών, είναι πολύ μεγαλύτερη. Το καθήκον τους δεν περιορίζεται στη διαχείριση της σημερινής πραγματικότητας, αλλά επεκτείνεται και στη δημιουργία μιας νέας. Η μεσοπρόθεσμη επιβίωση της χώρας μέσα στον ανεπτυγμένο κόσμο εξαρτάται από το κατά πόσον αυτοί οι άνθρωποι θα καταφέρουν να διασφαλίσουν τις συνθήκες για τη δημιουργία νέου πλούτου, στο περιβάλλον που διαμορφώθηκε μετά τη χρεοκοπία της Lehman Brothers και το προοδευτικό κλείσιμο των γραμμών πίστωσης, που οδήγησε την ελληνική οικονομία σε ύφεση, ήδη από το τέλος του 2008. Πρόκειται για ένα έργο πολύ πιο δύσκολο και πολύ πιο περίπλοκο από τις περικοπές δαπανών και τις αυξήσεις φόρων, κάτι που αποδεικνύεται άλλωστε και από το γεγονός ότι το διαρθρωτικό σκέλος του Μνημονίου συνάντησε πολύ μεγαλύτερες αντιστάσεις από το δημοσιονομικό.
Πολλοί θα αντιτείνουν ότι είναι αδύνατον να ξαναχτίσουν το ελληνικό κράτος και να δημιουργήσουν τις κατάλληλες συνθήκες για ανάπτυξη όταν ο εκάστοτε υπουργός Οικονομικών τούς κόβει συνεχώς κονδύλια. Ωστόσο, η εμπειρία έχει δείξει ότι το πρόβλημά μας δεν ήταν πάντοτε τα χρήματα. Η Ελλάδα έχει περισσότερους γιατρούς ανά ασθενή και καθηγητές ανά μαθητή στον ανεπτυγμένο κόσμο, αλλά το επίπεδο υπηρεσιών εκπαίδευσης και περίθαλψης που παρείχε στους πολίτες της -ακόμη και πριν από την κρίση- ήταν κακό, με αποτέλεσμα όσοι μπορούν να χρησιμοποιούν τον ιδιωτικό τομέα. Ομοίως, ενώ οι κοινωνικές δαπάνες στην προ κρίσης Ελλάδα βρισκόταν στον ευρωπαϊκό μέσο όρο, η επίδραση που είχαν στη μείωση της φτώχειας ήταν υποπολλαπλάσια των αντίστοιχων επιδόσεων στη Δυτική Ευρώπη. Επίσης, σε συνέντευξή του στην «Κ» την προηγούμενη Κυριακή, ο Ευρωπαίος επίτροπος Περιφερειακής Πολιτικής, Γιοχάνες Χαν, εξέφρασε την εκτίμηση ότι η χώρα μας δεν θα πετύχει φέτος τον στόχο για την απορρόφηση κοινοτικών κονδυλίων, κυρίως λόγω της αδυναμίας της δημόσιας διοίκησης και της ασυνεννοησίας μεταξύ των ελληνικών υπηρεσιών. Ο ίδιος δήλωσε ότι καθοριστικός παράγοντας για τη διστατικότητα ξένων επιχειρήσεων να επενδύσουν στη χώρα μας είναι το γεγονός ότι η καθυστέρηση στην απονομή δικαιοσύνης αγγίζει τα όρια της αρνησιδικίας. Στις διεθνείς έρευνες για την ανταγωνιστικότητα, οι επενδυτές δεν αναφέρουν ως τόσο μεγάλο εμπόδιο τις φορολογικές κλίμακες στην Ελλάδα όσο την πολυπλοκότητα της νομοθεσίας. Ακόμη και σήμερα, έπειτα από τόσες διακηρύξεις για «υπηρεσίες μιας στάσης» και απλοποίηση των διαδικασιών, φίλος που προσπάθησε να δημιουργήσει εταιρεία υγειονομικού ενδιαφέροντος στις Κυκλάδες χρειάστηκε να κάνει τρεις φορές τον γύρο του Αιγαίου, βασανιζόμενος από υπηρεσία σε υπηρεσία επί δύο μήνες, πριν εγκαταλείψει τελικά την προσπάθεια.
Γι’ αυτήν την κατάντια ελάχιστα ακούμε, τόσο από την αντιπολίτευση όσο και από τους πρώην υπουργούς και μεγαλοστελέχη των δύο μεγάλων κομμάτων, τα οποία καίτοι φέρουν τεράστια ευθύνη για το πού καταλήξαμε αποστασιοποιούνται τώρα από την κυβερνητική πολιτική λόγω «κοινωνικής ευαισθησίας». Η σιωπή τους αποδεικνύει ότι το μεγαλύτερο έλλειμμά μας σήμερα δεν είναι το δημοσιονομικό που αντιμετωπίζει ο κ. Στουρνάρας, αλλά το έλλειμμα προτάσεων για την επόμενη μέρα.

Κρίση και ύφεση...

Είναι βέβαιο ότι κανέναν δεν εκπλήσσει το γεγονός πως μήνα με τον μήνα αυξάνονται κατά χιλιάδες τα στεγαστικά, καταναλωτικά και επιχειρηματικά δάνεια και εκτοξεύεται σε ολοένα και μεγαλύτερα ύψη το συνολικό ποσό των δανείων που έχουν περάσει στο «κόκκινο». Και μόνο το ότι ήδη έχει φτάσει στα 52 δισ. από τα 232 δισ. που είναι ο συνολικός δανεισμός λέει πολλά. Το ότι προβλέπεται να φτάσει στο τέλος του χρόνου στα 58 δισ. λέει περισσότερα.
Δεν θα μπορούσε, δυστυχώς, να συμβαίνει κάτι το διαφορετικό. Οσο η κρίση βαθαίνει και η ύφεση περιορίζει την επιχειρηματική δραστηριότητα και στραγγαλίζει το οικογενειακό εισόδημα, τόσο οι κάθε λογής δανειολήπτες θα αδυνατούν να αντεπεξέλθουν στις υποχρεώσεις τους και θα βρίσκονται μπροστά σε οικονομικά αδιέξοδα, για τα οποία δεν έχουν την παραμικρή ευθύνη. Δεν τα έχουν δημιουργήσει εκείνοι, το κράτος τούς τα έχει προκαλέσει.
Και φυσικά μέσα στο 2013 και με την έναρξη εφαρμογής των νέων μέτρων το πρόβλημα θα επιδεινωθεί. Τώρα πλέον στην περιοχή του «κόκκινου» βρίσκονται και δανειολήπτες που μέχρι και πέρυσι ακόμη ήταν απολύτως συνεπείς στις υποχρεώσεις τους. Και οι τράπεζες, προσπαθώντας να μην οδηγηθεί το πρόβλημα σε ανεξέλεγκτες διαστάσεις, προχωρούν σε ρυθμίσεις για αποπληρωμή των δανείων με μικρότερες δόσεις και σε μεγαλύτερο χρονικό βάθος.
Δεν λύνει το πρόβλημα η συγκεκριμένη πρακτική, αλλά είναι η μόνη που, υπό τις σημερινές συνθήκες, μπορεί να υπάρξει. Οπωσδήποτε η θεσμοθέτησή της θα διευκολύνει περισσότερο. Αλλά ουσιαστική και αποτελεσματική λύση δεν πρόκειται να διαφανεί πριν η χώρα ξαναμπεί στη διαδικασία της ανάπτυξης. Γι' αυτή την προϋπόθεση είναι που πρέπει να πασχίσει η κυβέρνηση.